楔子(搽旦扮李氏同二净福童、安童上)(搽旦诗云)人无千日好,花无百日红。
早时不算计,过后一场空。
老身姓李,夫主姓韩。
夫主早年亡化过了,所生两孩儿,一个唤福童,一个唤安童。
有个小叔叔是韩弘道,婶子儿张二嫂,泼天也似家私,他掌把着。
我如今要分另了这家私,俺两个孩儿未娶妻哩。
福童请你婶子来。
(福童唤科,云)婶子有请。
(二旦扮张氏上,云)孩儿也,你唤我做甚么?
(福童云)我母亲请你哩。
(二旦云)这等我须索走一遭去。
早来到门首也。
你报复去。
(福童云)母亲,婶子来了也(搽旦云)道有请。
(福童云)婶子请。
(二旦做见搽旦,拜科,云)伯娘唤我做甚么?
(搽旦云)婶子请坐。
我请将你来,别无甚事,我要分另了这家私。
我两个孩儿,不曾娶亲哩。
(二旦云)伯娘,我可不敢主张,等你叔叔韩二来家商议。
(搽旦云)福童门首看者,若你叔叔来呵,报复我知道。
(正末扮韩弘道上,云)老夫蠡州白鹭村人也,姓韩名义,字弘道。
祖上庄农出身,所积家财万贯有余。
我有一个家兄是韩弘远,早年间亡化过了。
家兄遗下二子,长叫福童,次叫安童。
我那两个侄儿,他从那三五岁上无爷,可是老夫抬举的他成人长大。
争奈我那嫂嫂,性儿有些乖劣。
幸得我妻张氏贤惠,见老夫年近六旬,无有子嗣,与我娶了个小浑家,姓李小字春梅,如今腹怀有孕也。
这两日见我嫂嫂,和那两个侄儿,心中好生不喜。
想必为这春梅怀孕,有些妒忌的意思,也不见得。
恰才和几个老弟兄每,饮了几杯酒回来,早到家门首也。
(搽旦云)分另了家私却也净办。
(正末云)怎生这般大惊小怪的?
我过去咱。
(福童云)好!
好!
叔叔来了也。
(正末见搽旦,施礼科。
云)呀!
早辰间不曾见嫂嫂,嫂嫂祗揖。
(搽旦回礼科,云)叔叔请坐。
(正末云)二嫂,您恰才为甚么这般炒闹那?
(二旦云)恰才伯娘请将我来,要分另了这家私。
(正末云)谁这般道来?
(二旦云)是伯娘道来。
(正末云)我问嫂嫂咱。
(做问科,云)嫂嫂,您恰才为甚么炒闹来?
(搽旦云)是我请将叔叔、婶子过来,要分另了这家私。
树大枝散,自然之理也。
(正末云)这家私比先家兄在时,原无积趱,都是我苦挣下的。
既然嫂嫂要分另家私,我问这两个侄儿咱。
福童、安童,您母亲要分另家私,您两个心里如何?
(福童云)我两个不曾娶老婆哩,分另这家私倒也净办。
(正末云)这的是您娘儿每商定了也,可不干我事。
请的本处社长来者。
(福童云)理会的。
出的门来。
社长在家么?
(社长上,词云)老阿老,起迟卧早,硬的便嫌软,软的蒸饼儿倒好。
我是本处的社长。
门首有人唤门,我开开这门。
孩儿也,唤我做甚么?
(福童云)俺叔叔要分另了家私,我一径的来请老社长。
你说我家的这家私亏了谁来?
(社长云)多亏了你那韩二。
(福童云)老社长,你若过去见了俺叔叔,只说这家私亏了韩大,我便买羊头打旋饼请你。
你若是分的我这家私少了呵,你也知道我的性儿。
(社长云)理会的。
来到门首也,报复去。
(福童做报科,云)请的社长来了也。
(正末云)道有请。
(福童云)请进去。
(社长做见科,云)支揖。
(正末还礼科,云)老社长请坐。
(社长云)请将老汉来有甚么勾当?
(正末云)请将老社长来,别无甚事。
我这嫂嫂和俺两个侄儿,要分家哩。
我这家私的缘故,老社长你也尽知。
庄农人家,止不过有些田产物业、牛羊孳畜、金银钱物,分做两分,我与两个侄儿各得一半。
老社长你则平等着。
(社长云)老汉知道有多少钞?
(福童云)钞有十块。
(社长云)韩二你拿一块,与这孩儿九块。
(福童云)银子十斤。
(社长云)韩二你拿一斤,与这孩儿九斤。
(福童云)老社长,还有牛羊孳畜、田产物业。
(社长云)韩二你要他怎么?
都与这两个孩儿罢。
分的平平儿的也。
(正末云)改日致谢老社长,勿罪!
勿罪!
(福童送社长出科)(社长云)孩儿,家私都是你拿了也,羊头薄饼将来我吃。
(净打社长科,云)老弟子孩儿,有甚羊头薄饼?
不得工夫买哩,改日请你吃罢。
(社长诗云)这厮做事忒不才,分另家私唤我来。
羊头薄饼不曾吃,险些打出腰子来。
(下)(正末云)嫂嫂,分开了家私也。
有这所宅儿,您便住那东首里,俺住这西首里。
(大旦云)一宅分为两院,你也休上俺门来,我也不上你门去。
(同福童、安童下)(正末云)嫂嫂打起这界墙,咱便是不厮见了。
二嫂,你看这无儿女的好不气长也呵。
(二旦云)韩二,伯娘要分这家私,不为别的。
见你每朝逐日,伴着那火狂朋怪友,饮酒作乐,因此上分另了这家私,常在背后骂你做酒浸头哩。
(正末云)这家私依着他分开便了,却要说这等闲言长语做甚么那?
(唱)【仙吕】【赏花时】何须你簸扬我贪杯酒浸头,则你那闲言浯说念的春风树点头。
(云)可也怪不的。
(唱)从来这拙妇每他须巧舌头,(云)一家儿人家,被这等歹心的妇人每,都坏了也。
(唱)他搜寻出这等分家私的由头,(云)我若早有个儿子,也不到得眼里看见如此。
(唱)哎!
这便是我没孩儿的那个下场头。
(同二旦下)第一折(搽旦同福童、安童上)(搽旦云)事不关心,关心者乱。
虽然和俺两个孩儿分另了家私,想俺那叔叔有个小浑家,唤李春梅,他如今腹怀有孕,若得个女呵罢了,若是得个小厮儿,家私过活,都是他的,我这两个孩儿,可不干生受了一世,只得了这一分家计?
今日腊月十五日,是婶子生日。
我如今请将婶子过来,吃几杯酒。
我将三两句话搬调他,把李春梅或是赶了,或是休了。
家缘过活,都是我两个孩儿的,便是我生平愿足。
(福童云)母亲说的是。
(搽旦云)孩儿,隔壁请将你婶子来者。
(福童云)理会的。
婶子在家么?
(二旦上,云)是谁唤我?
开门看来,孩儿也,有甚么勾当?
(福童云)俺母亲有请。
(二旦云)韩二也,隔壁伯娘请我哩。
你看家,我便来也。
(二旦做到科)(福童报云)母亲,婶子来了也。
(搽旦云)道有请。
(福童云)婶子请进。
(二旦见科,云)伯娘唤我做甚么?
(搽旦云)今日是你贵降之日,故请你来吃杯寿酒。
(二旦云)做甚么要害伯娘?
(搽旦递酒科,云)孩儿将酒来,婶子满饮一杯。
(二旦云)伯娘,你也饮一杯。
酒勾了也。
(搽旦做搬调科,云)婶子,我有句话敢与你说么?
(二旦云)伯娘甚么话?
你说波。
(搽旦云)我叔叔恰不娶了春梅?
如今腹怀有孕。
叔叔说道:若是得个女儿且罢,若得个小厮儿呵,我把二嫂着他灶窝里烧火打水运浆,着他和那母狗两个睡。
我听得这句说话,一向有些不忿。
我若不和你说呵,你怎么受得这亏。
我和你妯娌之情,故和你说知。
你要自做个主意。
(二旦云)伯娘,酒勾了也,待改日我还席罢。
我回家去也。
(做别科,云)我出的这门来。
恰才听了伯娘所说,气的我一点酒也无了。
我如今到家中,没这般事,万事罢论。
若有这等勾当,韩二也,我不道的和你两个干罢了哩。
(下)(搽旦云)婶子去了也。
孩儿你放心,好歹赶了春梅,这家私都是您的。
无甚事,后堂中饮酒去来。
(同下)(正末同搽旦春梅,上)(正末云)今日腊月十五日,是我那二嫂贱降之日。
隔壁两个侄儿和嫂嫂,请将过去了,必是庆寿的酒。
李氏,比及二嫂来呵,先和你吃几杯酒咱。
时遇冬天,纷纷扬扬,下着大雪,又刮起这般大风。
便好道风雪是酒家天也呵。
(唱)【仙吕】【点绛唇】凛列风吹,雪花飘坠,弥天地。
不辨高低,似一片琼瑶砌。
【混江龙】莫不是春光明媚,既不沙可怎生有梨花乱落在这满空飞?
这雪呵,供陶学士的茶灶,妆党太尉的筵席。
这雪呵,探梅客难寻三径去,便有那钓鱼翁也索披得一蓑归。
幸际着太平时世,正遇着丰稔年岁。
有新酿熟的白酒,旧腌下的肥鸡。
自偎垆斟酌,没故友相知,则我放开怀连饮到数十巡。
待要尽今生向这老瓦盆边醉,但守着竹篱茅舍,也不愿那画阁朱扉。
(二旦上,云)我来到这前厅上,不见韩弘道,敢在这卧房里。
(做听科,云)兀的不吃酒哩。
我且不要过去,听他说甚么。
(春梅云)俺那姐姐有你在家呵,另做个眼儿看我。
无你呵,将我不是打,便是骂。
我这般受苦,怎生是好?
(二旦云)元来这个泼奴胎他正说我哩。
(正末云)李氏也,你不说呵,我怎生知道?
我与你把盏陪话咱。
(唱)【油葫芦】我这里亲手高擎着这潋滟杯,李氏也我有句话苦劝你,则咱这家务事不许外人知,(带云)依着我的心呵,从今以后,(唱)则要您便欢欢喜喜相和会,不要你那般悲悲戚戚闲争气。
(春梅云)每日打骂我,怎么受的?
(二旦云)你道波,我做甚么打你来?
(正末云)你依着我呵,(唱)他要强与他牡强,你伏低且做低。
你办着一片至诚的心,可自有个峥嵘日,你是必休折证是和非。
(云)便做道他强你弱,他好你歹,都休在我眼前说也。
(唱)【天下乐】岂不闻道路上人也那口似碑?
我如今便年也波纪,年纪可便近六十,虽然咱有家私,我这眼前无一个子息。
(云)李氏也,我为你呵,多曾用心来。
(唱)我背地里祷神祗,(带云)也不论是男是女,(唱)但得一个喂眼的,恰便似那心肝儿般知重你。
(二旦云)这个老弟子孩儿无礼,心肝儿般知重他哩。
(做唤门科,云)开门来,开门来。
(正末做开门科,云)呀!
二嫂来了也。
(二旦云)老弟子,为这个泼贱奴胎说的我好也。
我打这歪刺骨。
(正末唱)【那吒令】你入门来便闹起,有甚的论黄数黑?
街坊每都听知,谁敲牙波料嘴?
这婆娘家便背悔也,忒瞒心昧己。
(二旦做打春梅科,云)我打这个歪刺骨。
(正末云)二嫂休闪了手。
(唱)火不登红了面皮,没揣的便揪住鬏髻,(二旦云)我打他有甚么事?
(正末云)二嫂休闪了手。
(唱)不歇手连打到有三十。
【鹊踏枝】哎!
你一个歹东西,常好是不贤慧。
(二旦叫科,云)天也,韩弘道气杀我也。
(正末唱)有甚事叫唤声疼,没来由出丑扬疾。
可怎生全不依三从波四德,也是我不合将你来百纵千随。
(二旦云)韩二,我老实和你说。
你弃一壁儿,就一壁儿。
你爱他时休了我,爱我休了他者。
(正末云)亏你不害口碜,说出这等话来。
(唱)【寄生草】你休恁般生嫉妒,休那般无智识。
量这一个皮灯球犯下甚么滔大罪?
哎,你一个鬼精灵会魔障这生人意,可知我这个酒糟头不识你这拖刀计。
则恐怕李春梅夺了你那燕莺期,走将来黄桑棒打散了鸳鸯会。
(云)二嫂请坐,今日是你个贵降的日子,我陪礼奉你一杯。
(二旦云)我吃你娘汉子的酒。
依着我把春梅休了者。
(正末云)有甚么难见处?
隔壁两个侄儿和嫂嫂请过去。
必定搬调了你一言两句,所以家来寻闹。
休听别人言语,听我两句话:咱儿要自养,谷要自种,休听人言语。
二嫂且满饮一杯。
(二旦丢盏科,云)我还吃甚么酒?
快把春梅休了者。
(春梅云)韩二,省的这般闹,休了我罢。
(正末云)小贱人,俺这里说话,那得你来?
你知道您姐姐为甚么娶将你来?
则为老夫年近六旬无子,所以寻将你来。
姐姐肯信着别人的言语,赶了你出去,倒着我韩弘道绝户了?
二嫂。
你休听别人言语。
则满饮一杯。
(二旦云)将的去。
我吃他做甚么?
如今好便好,歹便歹。
俺兄弟七八个,如狼似虎哩。
我如今寻个死处,俺那几个兄弟,城里告将下来,把你皮也剥了。
我死也要你休了者。
(正末云)二嫂,你休觅死处。
嗨!
我这男子汉,到这里好两难也呵。
待休了来,不想有这些指望。
待不休了来,我这大浑家寻死觅活的。
倘或有些好歹,我那几个舅子,狼虎般相似。
去那城中告下来呵,韩弘道为小媳妇逼死大浑家,连我的性命也送了,则不如休了他者。
只少着纸墨笔砚奈何?
(二旦云)兀的不是剪鞋样儿的纸,描花儿的笔?
你快写,不写时我便寻死也。
(正末做写科,云)写就了也。
二嫂你与他去。
(二旦云)则有丈夫休媳妇,那里有个大媳妇休小媳妇,倘或衙门中告下来,我倒吃罪过。
与他便与他.不与他我便寻死也。
(正末云)二嫂,只我与他便了也。
春梅,这的不干我事。
去、去、去。
(春梅云)我出的这门来,我将着这休书,也不嫁人,前街后巷,则是叫化为生。
韩弘道,则被你苦杀我也。
(下)(正末云)二嫂,我往院前院后执料去咱。
(二旦云)你敢要赶李春梅去也?
(正末云)哎,休也休了他,我赶他做甚么?
(背云)那左院里小的每,有人曾见李春梅来么?
有人收留的在家,我多有钱钞与您也。
(内云)去的远了也。
(正末云)去的远了。
兀的不痛杀我也。
(二旦云)韩二,你不啼哭天那?
(正末云)老汉偌大年纪,眼儿里怎生无些冷泪?
(二旦做冷笑科。
云)你这等症侯,好来的疾也。
(正末云)二嫂,我有句敢说么?
(二旦云)敢是要赶李春梅么?
(正末云)我的主意,待把李春梅寻将回来也,不留在咱家里住。
则着在那庄院人家借住。
待他生下一男半女,那其间再赶出去,也未迟哩。
(二旦云)为甚么那?
(正末云)我则怕绝户了也。
(二旦云)放着两个侄儿怕做甚么?
(正末云)那两个都不是孝顺的也。
(唱)【赚煞尾】罢、罢、罢,你今不听我这丈夫言,久以后必受俺那侄儿每的气。
那厮每一个个贼心贼意,只待要吞占我的家私。
你也须自做个见以,我言语尽是诚实。
说着呵痛伤悲,怎不的蹙损的这愁眉?
你也则是稳放着船到江心,那其间可便补漏迟。
现如今有穿有吃,到后来无子无力,二嫂也,我只怕你得便宜翻做了一个落便宜。
(下)第二折(外扮俞循礼同旦儿王氏上)(俞循礼诗云)耕牛无宿料,仓鼠有余粮。
万事分已定,浮生空自忙。
小可是这新庄店人氏,姓俞名循礼,嫡亲的夫妻两口儿家属,浑家王氏。
他有一个兄弟,在这四村上下,看着几个头口儿,人口顺都唤他做王兽医。
我如今泼天也似家私,无边际的田产物业。
争奈寸男尺女皆无。
谢天地可怜,如今我这大嫂腹怀有孕,十个月满足,将次分娩。
城中有几主钱钞,下次小的每取不将来,我如今自要亲身的去。
大嫂,我嘱咐你,则怕我一头的去后,你分娩呵若得一个小厮儿,就槽头上选那风也似的快马,着小的每到城中来报我。
我若到的家中,杀羊造酒,做个庆喜的大筵席。
若得一个女儿,便打灭休题着。
大嫂,我嘱咐下你也。
下次小的每,鞍下头口儿,我到城中索取钱债,走一遭去来。
(下)(旦儿云)员外索钱去了。
我得个儿也是你的,女也是你的,怎么得个儿便教报信,得个女便打灭了?
天阿,怎生得个小厮儿,称了俺员外的心也好。
下次小的每,于路上好看员外,早些儿回来者。
(下)(李春梅上,云)妾身是李春梅,自从韩二休将我出来,我腹怀有孕,白日里在这四村上下叫化,我到晚来在巡铺里歇息。
天色晚了也。
我去这巡铺里歇息去。
怎么一时间就肚疼起来?
敢是要养娃娃也。
(丑扮王兽医拿捩鼻木上,云)自家新庄店人氏,姓王。
在这四村上下看着几个头口儿,人口顺则叫我做王兽医。
嫡亲的夫妻两口儿,寸男尺女皆无。
新来俺那浑家根前,得了一个小的,可惜落地便死了,俺那浑家好不烦恼。
我便道俺这骨头里没他的,你烦恼做甚么?
我有个姐姐嫁与这俞循礼,泼天也似家私,寸男尺女也都没有。
俺那姐姐怀着身孕,却养下一个女儿。
俺那姐夫索钱去了,临出门时对俺姐姐说:若得个女儿,便打灭了休题。
若得个小厮儿,便着人飞马报他去。
你看我那姐夫,隔着肚皮,那里知道。
做娘的都是一样怀胎,分甚么男女?
我在东庄里看几个头口儿,吃了几钟酒回去。
老的每道:王兽医也,前头有鬼,你行动些儿。
我说道:那里便有鬼来?
天色将晚了也,我口里便强着。
脚步里也走动些儿。
(做走科)(春梅做叫唤科)(王兽医云)呀!
真个有鬼,我拿出我这捩鼻木来。
有鬼无鬼,撮盐入水。
待走过去,我先喝他一声。
口退!
甚么东西?
(春梅云)我是人。
(王兽医云)我说不是鬼,你是甚么人?
(春梅云)我是叫化的。
(王兽医云)你是男子是妇人?
(春梅云)我是个妇人。
(王兽医云)你那里做甚么哩?
(春梅云)我这里养娃娃哩。
(王兽医云)元来叫化的,他也养娃娃。
你得了个小厮儿是女儿?
(春梅云)是个小厮儿。
(王兽医??俺姐夫泼天也似家私,倒得了个女儿,你看这叫化的,倒养了个儿子。
天阿,知他怎生对付着哩?
兀那妇人,你那小的不与了人,要做甚么?
(春梅云)俺与人谁要?
(王兽医云)将来我要。
(春梅云)你将的去波。
(王兽医云)一个好儿也。
你看那青旋旋的头儿,小小的口儿,高高的鼻儿。
我抱将去,暗暗的与俺姐姐,可不是好呀。
百忙里溺我一身尿。
兀那妇人,我随身带着些碎银子儿,与你将息去者。
(春梅云)哥哥你姓甚么?
(王兽医云)问我姓?
咦,他倒乖也。
你问我做甚么?
你可姓甚么?
(春梅云)我姓李,小字春梅。
(王兽医云)你将的这碎银子儿将息你那身体去。
我将着这小的到的家中,久后抬举的成人长大。
李春梅也,我着你子母每团圆了,也不见的哩。
(下)(旦儿上,云)妾身王氏。
自从员外索钱去了,我得了个女儿,我也不曾稍信与他。
我那兄弟王兽医,他这几日也不来望我。
好烦恼人也。
(王兽医上,云)我将着这个孩儿,送与俺姐姐去。
我不敢往那前门里去,恐怕人看见我。
我往这后门里去,却又撞见那肯分的老院公。
我叮嘱他这桩事,则除是天知、地知、你知、我知。
若是走透了一点儿消息,我着俺姐姐打也打杀你。
我自一径走到姐姐根前去。
(旦儿云)是谁?
(王兽医云)是您兄弟。
(旦儿云)自家的兄弟怕做甚么?
过来。
(王兽医见科,云)姐姐,你添了个甚么?
(旦儿云)我添了个女儿。
(王兽医云)我可与你个小厮儿。
(旦儿云)你那里将来?
(王兽医云)姐姐你休问他。
若是姐夫来家,则说是你添的。
(旦儿云)好、好,兄弟也,你将这女儿,或是丢在河里井里,恁你将的去。
(抱儿下)(王兽医云)我出的这门来。
你看俺姐姐波,与了他那小厮儿,便道把这女儿丢在河里井里。
那个小厮儿便强杀者波,则是别人的,这个女儿便歹杀者波,只是我的亲外甥儿,我便怎么下的。
我将到家中,我那浑家可不有乳食?
把这女孩儿抬举成人长大,招个女婿儿,久以后也把老糟头送在土里。
(下)(俞循礼同旦儿、俫儿上)(俞循礼云)过日月好疾也。
则从索钱回来,我这大嫂根前,所生了个添添孩儿。
今经可早十三年光景。
我因为这得了添添孩儿,特地盖了一座义学堂。
请了一个先生,将这四村上下小的每,都聚会在这学堂里攻书。
但是那别个学生背不过的书,俺这添添孩儿,他又早记了也。
好一个聪明的孩儿,我心中十分欢喜。
大嫂,则是一件,你那兄弟王兽医,他无酒再不到俺家里来。
但醉了呵,上门来便寻吵闹,万千的不是,我则是看着你的面皮。
大嫂,天色也觉早哩。
等孩儿吃些茶饭,着院公送的他学堂里去。
(王兽医上,打口弟科,云)才说兄弟,兄弟便至。
自从抱的那小的儿来,与了俺姐姐,今经十三年光景也。
那小的唤做添添,天生聪明,俺姐夫好不欢喜。
往常问我姐夫借一具牛,今年再借牛去走一遭来。
到得门首,我自径入。
(做见科,云)姐姐、姐夫,有酒将来我吃。
(俞循礼云)大嫂,兀的不又醉了也。
(王兽医做打口弟儿科,云)我打这个小弟子孩儿。
(俞循礼云)呀!
惊了孩儿。
大嫂