亲政篇

《易》之《泰》：“上下交而其志同。《yì》zhī《tài》：“shàng xià jiāo ér qí zhì tóng。

”其《否》曰：“上下不交而天下无邦。”qí《[fŏu,pĭ]》yuē：“shàng xià bù jiāo ér tiān xià wú bāng。

”盖上之情达于下，下之情达于上，上下一体，所以为“泰”。”gài shàng zhī qíng dá yú xià，xià zhī qíng dá yú shàng，shàng xià yī tĭ，suŏ yĭ wéi“tài”。

下之情壅阏而不得上闻，上下间隔，虽有国而无国矣，所以为“否”也。xià zhī qíng [yōng,yŏng] [yān,è] ér bù dé shàng wén，shàng xià jiān gé，suī yŏu guó ér wú guó yĭ，suŏ yĭ wéi“[fŏu,pĭ]”yĕ。

交则泰，不交则否，自古皆然，而不交之弊，未有如近世之甚者。jiāo zé tài，bù jiāo zé [fŏu,pĭ]，zì gŭ jiē rán，ér bù jiāo zhī bì，wèi yŏu rú jìn shì zhī shèn zhĕ。

君臣相见，止于视朝数刻；jūn chén xiàng jiàn，zhĭ yú shì cháo shŭ [kè,kē]；

上下之间，章奏批答相关接，刑名法度相维持而已。shàng xià zhī jiān，zhāng zòu pī [dá,dā] xiàng guān jiē，xíng míng fă dù xiàng wéi chí ér yĭ。

非独沿袭故事，亦其地势使然。fēi dú yán xí gù shì，yì qí dì shì shĭ rán。

何也？hé yĕ？

国家常朝于奉天门，未尝一日废，可谓勤矣。guó jiā cháng cháo yú fèng tiān mén，wèi cháng yī rì fèi，kĕ wèi qín yĭ。

然堂陛悬绝，威仪赫奕，御史纠仪，鸿胪举不如法，通政司引奏，上特视之，谢恩见辞，湍湍而退，上何尝治一事，下何尝进一言哉？rán táng bì xuán jué，wēi yí hè yì，yù shĭ jiū yí，hóng lú jŭ bù rú fă，tōng zhèng sī yĭn zòu，shàng tè shì zhī，xiè ēn jiàn cí，tuān tuān ér tuì，shàng hé cháng zhì yī shì，xià hé cháng jìn yī yán zāi？

此无他，地势悬绝，所谓堂上远于万里，虽欲言无由言也。cĭ wú tā，dì shì xuán jué，suŏ wèi táng shàng yuăn yú wàn lĭ，suī yù yán wú yóu yán yĕ。

愚以为欲上下之交，莫若复古内朝之法。yú yĭ wéi yù shàng xià zhī jiāo，mò ruò fù gŭ nèi cháo zhī fă。

盖周之时有三朝：库门之外为正朝，询谋大臣在焉；gài zhōu zhī shí yŏu sān cháo：kù mén zhī wài wéi zhèng cháo，xún móu dà chén zài yān；

路门之外为治朝，日视朝在焉；lù mén zhī wài wéi zhì cháo，rì shì cháo zài yān；

路门之内为内朝，亦曰燕朝。lù mén zhī nèi wéi nèi cháo，yì yuē yàn cháo。

《玉藻》云：“君日出而视朝，退视路寝听政。《yù zăo》yún：“jūn rì chū ér shì cháo，tuì shì lù qĭn tīng zhèng。

” 盖视朝而见群臣，所以正上下之分；” gài shì cháo ér jiàn qún chén，suŏ yĭ zhèng shàng xià zhī fēn；

听政而视路寝，所以通远近之情。tīng zhèng ér shì lù qĭn，suŏ yĭ tōng yuăn jìn zhī qíng。

汉制：大司马、左右前后将军、侍中、散骑诸吏为中朝，丞相以下至六百石为外朝。hàn zhì：dà sī mă、zuŏ yòu qián hòu jiāng jūn、shì zhōng、sàn qí zhū lì wéi zhōng cháo，chéng xiàng yĭ xià zhì liù băi dàn wéi wài cháo。

唐皇城之北南三门曰承天，元正、冬至受万国之朝贡，则御焉，盖古之外朝也。táng huáng chéng zhī bĕi nán sān mén yuē chéng tiān，yuán zhèng、dōng zhì shòu wàn guó zhī cháo gòng，zé yù yān，gài gŭ zhī wài cháo yĕ。

其北曰太极门，其西曰太极殿，朔、望则坐而视朝，盖古之正朝也。qí bĕi yuē tài jí mén，qí xī yuē tài jí diàn，shuò、wàng zé zuò ér shì cháo，gài gŭ zhī zhèng cháo yĕ。

又北曰两仪殿，常日听朝而视事，盖古之内朝也。yòu bĕi yuē liăng yí diàn，cháng rì tīng cháo ér shì shì，gài gŭ zhī nèi cháo yĕ。

宋时常朝则文德殿，五日一起居则垂拱殿，正旦、冬至、圣节称贺则大庆殿，赐宴则紫宸殿或集英殿，试进士则崇政殿。sòng shí cháng cháo zé wén dé diàn，wŭ rì yī qĭ jū zé chuí gŏng diàn，zhèng dàn、dōng zhì、shèng jié [chēng,chèn,chèng] hè zé dà qìng diàn，cì yàn zé zĭ chén diàn huò jí yīng diàn，shì jìn shì zé chóng zhèng diàn。

侍从以下，五日一员上殿，谓之轮对，则必入陈时政利害。shì cóng yĭ xià，wŭ rì yī [yuán,yún,yùn] shàng diàn，wèi zhī lún duì，zé bì rù chén shí zhèng lì hài。

内殿引见，亦或赐坐，或免穿靴，盖亦有三朝之遗意焉。nèi diàn yĭn jiàn，yì huò cì zuò，huò miăn chuān xuē，gài yì yŏu sān cháo zhī yí yì yān。

盖天有三垣，天子象之。gài tiān yŏu sān yuán，tiān zĭ xiàng zhī。

正朝，象太极也；zhèng cháo，xiàng tài jí yĕ；

外朝，象天市也；wài cháo，xiàng tiān shì yĕ；

内朝，象紫微也。nèi cháo，xiàng zĭ wēi yĕ。

自古然矣。zì gŭ rán yĭ。

国朝圣节、冬至、正旦大朝则会奉天殿，即古之正朝也。guó cháo shèng jié、dōng zhì、zhèng dàn dà cháo zé huì fèng tiān diàn，jí gŭ zhī zhèng cháo yĕ。

常日则奉天门，即古之外朝也。cháng rì zé fèng tiān mén，jí gŭ zhī wài cháo yĕ。

而内朝独缺。ér nèi cháo dú quē。

然非缺也，华盖、谨身、武英等殿，岂非内朝之遗制乎？rán fēi quē yĕ，huá gài、jĭn shēn、wŭ yīng dĕng diàn，qĭ fēi nèi cháo zhī yí zhì hū？

洪武中如宋濂、刘基，永乐以来如杨士奇、杨荣等，日侍左右，大臣蹇义、夏元吉等，常奏对便殿。hóng wŭ zhōng rú sòng lián、liú jī，yŏng lè yĭ lái rú yáng shì qí、yáng róng dĕng，rì shì zuŏ yòu，dà chén jiăn yì、xià yuán jí dĕng，cháng zòu duì biàn diàn。

于斯时也，岂有壅隔之患哉？yú sī shí yĕ，qĭ yŏu [yōng,yŏng] gé zhī huàn zāi？

今内朝未复，临御常朝之后，人臣无复进见，三殿高閟，鲜或窥焉。jīn nèi cháo wèi fù，lín yù cháng cháo zhī hòu，rén chén wú fù jìn jiàn，sān diàn gāo bì，xiān huò kuī yān。

故上下之情，壅而不通；gù shàng xià zhī qíng，[yōng,yŏng] ér bù tōng；

天下之弊，由是而积。tiān xià zhī bì，yóu shì ér jī。

孝宗晚年，深感有慨于斯，屡召大臣于便殿，讲论天下事。xiào zōng wăn nián，shēn găn yŏu [kăi,kài] yú sī，lǚ zhào dà chén yú biàn diàn，jiăng lùn tiān xià shì。

方将有为，而民之无禄，不及睹至治之美，天下至今以为恨矣。fāng jiāng yŏu wéi，ér mín zhī wú lù，bù jí dŭ zhì zhì zhī mĕi，tiān xià zhì jīn yĭ wéi hèn yĭ。

惟陛下远法圣祖，近法孝宗，尽铲近世壅隔之弊。wéi bì xià yuăn fă shèng zŭ，jìn fă xiào zōng，jìn chăn jìn shì [yōng,yŏng] gé zhī bì。

常朝之外，即文华、武英二殿，仿古内朝之意，大臣三日或五日一次起居，侍从、台谏各一员上殿轮对；cháng cháo zhī wài，jí wén huá、wŭ yīng èr diàn，făng gŭ nèi cháo zhī yì，dà chén sān rì huò wŭ rì yī cì qĭ jū，shì cóng、tái jiàn gè yī [yuán,yún,yùn] shàng diàn lún duì；

诸司有事咨决，上据所见决之，有难决者，与大臣面议之；zhū sī yŏu shì zī jué，shàng [jù,jū] suŏ jiàn jué zhī，yŏu nán jué zhĕ，yŭ dà chén miàn yì zhī；

不时引见群臣，凡谢恩辞见之类，皆得上殿陈奏。bù shí yĭn jiàn qún chén，fán xiè ēn cí jiàn zhī lèi，jiē dé shàng diàn chén zòu。

虚心而问之，和颜色而道之，如此，人人得以自尽。xū xīn ér wèn zhī，hé yán sè ér dào zhī，rú cĭ，rén rén dé yĭ zì jìn。

陛下虽身居九重，而天下之事灿然毕陈于前。bì xià suī shēn jū jiŭ chóng，ér tiān xià zhī shì càn rán bì chén yú qián。

外朝所以正上下之分，内朝所以通远近之情。wài cháo suŏ yĭ zhèng shàng xià zhī fēn，nèi cháo suŏ yĭ tōng yuăn jìn zhī qíng。

如此，岂有近时壅隔之弊哉？rú cĭ，qĭ yŏu jìn shí [yōng,yŏng] gé zhī bì zāi？

唐、虞之时，明目达聪，嘉言罔伏，野无遗贤，亦不过是而已。táng、yú zhī shí，míng mù dá cōng，jiā yán wăng fú，yĕ wú yí xián，yì bù guò shì ér yĭ。